Onderzoek naar de kerkelijke afscheidingsbeweging in Rouveen en Staphorst door kerkhistoricus Henk Hille.

De afscheiding van 1834, van waaruit de Oudgereformeerde kerk in Rouveen en de Hersteld Hervormde Kerk te Staphorst zich ontwikkelden,  heeft op het dorpsleven van Staphorst en Rouveen veel invloed gehad. In dit boek wordt beschreven hoe de breuk in beide dorpen zich voltrok en welke ontwikkelingen zich in beide afgescheiden kerkgemeenten voordeden.


Over de auteur

Henk Hille (1949) deed onderzoek naar de kerkgeschiedenis van de gereformeerde gemeente. Hij publiceerde onder andere samen met  J. M. Vermeulen In de schaduw van het kerkelijk leven. De geschiedenis van de kleine kerkverbanden binnen de gereformeerde gezindte in de twintigste eeuw (Kampen, 1995). Van zijn hand is ook het veel geciteerde Tot een scherpe dorsslede gesteld. Het leven en de arbeid van ds. P.J. Dorsman (Kampen 1998), over de Staphorster dominee Dorsman ten tijde van de polio-epidemie.

Henk Hille werd in Delft geboren en studeerde aan de pedagogische academie. Als pasafgestudeerde toog hij in 1970 naar Staphorst voor een betrekking als leraar aan de Eerste school met de Bijbel.  In 1977 werd Hille directeur van de toenmalige 3e School met de Bijbel en verhuisde In 1991 van Staphorst naar Opheusden.

Hille stond aan de wieg van de Historische Vereniging van Staphorst. Hij was een van de meest actieve auteurs en onderzoekers binnen de vereniging en richtte zich met name op de kerkgeschiedenis. Na zijn vertrek uit Staphorst heeft hij een aantal biografieën geschreven van orthodox-gereformeerde predikanten uit met name de twintigste eeuw en enkele tientallen artikelen over vooral lokale kerkgeschiedenis en predikantenlevens.

Henk Hille woont in Opheusden waar hij tot 2012 directeur was van de reformatorische basisschool Rehoboth.


Toelichting
Wendelien Voogd

De Staphorster kerk heeft de naam braaf te zijn, streng in de leer en volgzaam aan het gezag, maar weinig mensen weten dat deze kerk juist ontstond als verzet, in opstand tegen het heersende gezag, een soort occupy-avant-la-lettre.

Aan het eind van 19e eeuw ontstaat er in het verlichte Nederland een nieuwe kerkbeweging, die zoekt naar een evenwicht tussen geloof en reden en niet langer uit wil gaan van de op mystiek gebaseerde regels van de Dordste Synode uit 1619.  Uit deze verlichtingstheologie ontstaat de Hervormde kerk, die de staatsreligie van Nederland wordt.

In de nieuwe kerken worden oude psalmen vervangen en moeten kerkgangers verplicht evangelische gezangen zingen. In Staphorst leidde deze regels tot verzet onder de boeren en afscheiding van de hervormde kerk. Ze blijven weg uit de kerk en gaan zich thuis verdiepen in ‘oude schrijvers’. Preken op boerenerven van dwarse predikanten worden hard uiteengeslagen.

Hille beschrijft hoe toenmalig burgemeester Ebbinge Wubben militairen inzet om een afscheidingsbeweging te voorkomen, maar het heeft geen effect. De Staphorsters blijven hun hagenpreken organiseren en uiteindelijk zit er voor Ebbinge Wubben niets anders op dan de opstandige afscheidingsbeweging te gedogen. Zo ontstaat in Rouveen de oud-gereformeerde gemeente en in Staphorst de hersteld hervormde kerk, een ingewikkeld proces dat Hille met kleur en geur, namen en anekdotes beschrijft.

Het is een boeiende geschiedenis en verhelderend voor iedereen die niet meer door de bomen van het gereformeerde bos kan zien. Een spannend boek bovendien waarin Hille laat zien dat de kerkgeschiedenis van Staphorst er een is van onverzettelijkheid  en dwars tegen het gezag waar veel occupiers van vandaag nog iets van zouden kunnen leren.



Terug naar het overzicht

release 1 januari 1986
vorm onderzoek
auteur H. Hille
uitgever Historische Vereniging Staphorst (Staphorst)

Deel dit artikel