In 2001 werd het Het Staphorster Boertje, pseudoniem van de Staphorster kruidendokter Peter Stegeman, geplaatst op nummer 5 in de top 20 van grootste kwakzalvers van de 20e eeuw. Stegeman, overleden in 1922, hield tussen 1890 en 1920 een praktijk in Staphorst. Uit het hele land, zelfs uit het buitenland, bezochten mensen de Staphorster wonderdokter. Bekendste patient van Stegeman is de Zuid-Afrikaanse premier Paul Kruger.

Peter Stegeman werd in 1840 geboren in Staphorst, waar hij tot 1900 in de burgerlijke stand als timmerman vermeld stond. Later zou hij aangeven reeds vanaf 1870 als ‘kruidkundige’ actief te zijn geweest. Zijn bekendheid neemt toe als hij ook buiten Staphorst gaat praktiseren. In 1899 schreef de Nieuwe Rotterdamsche Courant dat er ‘nu en dan sprake is van een Staphorster Boertje, wiens medische wetenschap en kunst groot moeten zijn. Zijn roem overschaduwt dien van vele wonderdokters.’ In 1895 besloeg zijn actieradius een groot deel van Midden-Nederland. In datzelfde jaar werd hij viermaal veroordeeld, tweemaal te Steenwijk, eenmaal in Heerenveen en eenmaal in Den Haag.

‘Professor Stegeman’ hield zijn consults meestal In restaurants. Lange rijen wachtenden moeten een volgnummer trekken en dan volgt een uitvoerig consult, waarbij Stegeman geen lichamelijk onderzoek verricht, maar al sigaren rokend tot een recept komt. Vaak bedraagt het aantal patiënten wel meer meer dan 180! Zijn recepten bestaan uit mengsels van zoethout, kalmuswortel, gemberwortel, sennabladen, zwavel, paardenstaart en duizendguldenkruid. Hij bestreed kwalen als kinkhoest, duizelingen en doofheid. Maar zelfs voor kanker had Stegeman een mengsel dat verlichtte, niet genas. Overigens kreeg iemand met met prostaatklachten dezelfde druppels als iemand met 'habitueele hoofdpijn'.

Nog altijd worden er door zijn nakomelingen vanuit Staphorst kruiden en mengsels volgens zijn recepten verzonden, al worden die nu in een farmaceutische fabriek in Meppel klaargemaakt.

Willem de Blécourt, historisch antropoloog en lange tijd verbonden aan het Meertens Instituut, heeft zich het meest in het Staphorster Boertje verdiept en publiceerde regelmatig over hem. Bijvoorbeeld in het boek Verhalen van stad en streek, dat hij samen met de schrijver en verzamelaar van volksverhalen Ruben Koman (Dordrecht, 29 april 1979) schreef, maar ook in een speciaal nummer van het Actieblad Tegen de Kwakzalverij.


Ook over dit onderwerp

- Bekijk het artikel Het Staphorster Boertje online (1)

- Bekijk het artikel Het Staphorster Boertje online (2)

- Bekijk het artikel Het Staphorster Boertje online (3)

- Bekijk het artikel Het Staphorster Boertje online (4)


 


Terug naar het overzicht

release juni 1994
vorm artikel
auteur Willem de Blécourt
uitgever Vereniging Tegen de Kwakzalverij

 

Deel dit artikel