Jan Sluijters (1881 – 1957), gentleman-kunstenaar en liefhebber van mooie vrouwen, verbleef in 1915 een zomer met zijn gezin in Staphorst om er schetsen en studies te maken. De werken die hij naar aanleiding van dit bezoek maakte, betekenden een belangrijk moment in zijn schilderscarrière. Zonder veel sentiment legde hij het boerendorp en zijn bevolking vast in een reeks portretten en landschappen, met als sluitstuk het monumentale doek Staphorster Boerenfamilie, dat in het Frans Halsmuseum te Haarlem een vaste plek heeft gekregen. Sluijters, die later bekend werd met zijn veelkleurige gestileerde portretten van danseressen en naakten, ontwikkelde direct na de periode Staphorst zijn typerende stijl en zijn plek in de mondiale kunstwereld.

Het werk van Sluijters hangt in diverse musea. Zijn Staphorster werken zijn onder andere te zien in het Frans Halsmuseum en Singer Laren.

Over de auteur

Jan Sluijters werd op 17 december 1881 geboren te ’s-Hertogenbosch in een eenvoudig en rooms-katholiek gezin, als zoon van een houtgraveur. Hij volgde er lessen aan de Koninklijke School voor Nuttige en Beeldende Kunsten. In Amsterdam, waar het gezin naar toe verhuisde,  werd hij aangemeld werd voor de HBS. Daarna volgde een opleiding aan de Rijksnormaalschool voor Teekenonderwijs en lessen aan de Rijksacademie. In het begin twintigste eeuw vestigde hij zich als zelfstandig kunstenaar. Hij kreeg in 1904 de Koninklijke subsidie en in datzelfde jaar een Prix de Rome, die hij na een jaar weer moest inleveren omdat zijn werken voor de commissie als te verdorven werden beschouwd.

In de zomer van 1915 wordt hij voor het eerst met zijn gezin in Staphorst gesignaleerd. Het was een kort verblijf. In ieder geval zo kort, dat hij zich niet in het bevolkingsregister liet registreren. Hij logeerde hij er met zijn echtgenote en zoon in een gehuurde boerderij en maakte er voornamelijk schetsen en studies. Er zijn geen verslagen waaruit blijkt hoe hij zich met de Staphorster bevolking verhield. Uit zijn oeuvre zijn portretten van Staphorster boeren, maar het is onwaarschijnlijk dat zij werkelijk voor Sluijters hebben geposeerd. In zijn eigen aantekeningen beschrijft hij de hoofdweg van Staphorst,  de Diek, als ‘vuil en smerig’ (bron: Staphorst Verbeeld)

Een van de bekendste werken die Sluijters naar aanleiding van Staphorst maakte is het meer dan twee meter hoge doek Staphorster Boerenfamilie, dat nu in het Haarlemse Frans Halsmuseum hangt. Het schilderij werd gepresenteerd in mei 1917, tijdens de jaarlijkse tentoonstelling van de Hollandsche Kunstenaarskring in Amsterdam. Met dit schilderij vestigde Jan Sluijters definitief zijn reputatie als avant-garde kunstenaar en begon zijn zegetocht door de nationale en internationale kunstwereld .

Op 8 mei 1957 overleed Sluijters. Veertig jaar na zijn zomerse verblijf in Staphorst. Hij kwam er nooit meer terug.

In de media

Toelichting
Wendelien Voogd

Sluijters’ Staphorster schilderijen vormen zonder twijfel een indrukwekkende en belangrijke bijdrage aan zijn nationale en internationale oeuvre. Het is bijzonder dat Sluijters naar aanleiding van Staphorst zijn persoonlijke stijl en schildersjargon ontwikkelde, waarmee hij later wereldwijd faam oogstte.

Niet alle Staphorsters kunnen zijn schilderijen waarderen. Een Staphorster die zijn werk in een Amsterdams museum zag, merkte op: 'Toen ik in Amsterdam voor het eerst een Staphorster familie van de hand van Jan Sluijters zag, schrok ik, wij werden als imbecielen afgebeeld'. (bron: Staphorst Verbeeld)

Inderdaad gaf Sluijters in zijn schilderijen geen natuurgetrouwe weergave van wat hij zag, maar een persoonlijke expressie van wat hij voelde. Zijn Staphorsters zijn bleek, somber, lange armen hangen als lange lijzen tegen lichamen. Je vraagt je af wat Sluijters gevoeld moet hebben in Staphorst. We weten dat hij weinig contact had met de bevolking. Hij verbleef er maar een paar weken en vond de doorgaande weg er vies en smerig. Misschien had hij medelijden met de mensen die er woonden. Misschien begreep hij de mensen niet. We weten het niet.

In ieder geval zette Sluijters, zoals veel schilders na hem, Staphorst op de kaart. Iedereen hoorde over Staphorst, had het er over en sommigen gingen er kijken. Een echt schildersdorp zoals Bergen werd Staphorst nooit. Misschien werkten de Staphorsters van Sluijters wel afschrikwekkend.

Terug naar het overzicht