Film over Staphorst binnen de rubriek Van Gewest tot Gewest, een wekelijks programma van de NOS (later NPS) dat aandacht besteedt aan actuele regionale onderwerpen. Diverse afleveringen Van Gewest tot Gewest gaan over Staphorst. Deze aflevering is geheel besteed aan Staphorst.

In typische jaren-zeventig-stijl komt de bekende reeks associaties met Staphorst voorbij: De geschiedenis van Staphorst, ‘burgers en boeren’, de klederdracht, de religieuze beleving, de toenemende modernisering en het gebrek aan jeugdverenigingen en recreatie.

Uitgebreid aandacht is er voor het fotografeerverbod en de verdwenen volksgerichten, belicht door experts en hoogwaardigheidsbekleders.

Bijzonder is dit programma over Staphorst is opgenomen vlak voor de grote mediahoos vanwege de polio-epidemie waardoor het dorp internationaal nieuws wordt. Voortaan zal bijna ieder document over Staphorst de polio-epidemie prominent noemen.


Over de auteur:

Egbert J. Van der Veen (1936) begon zijn loopbaan als journalist voor de regionale dagbladjournalistiek en was tussen 1965 en 1972 verbonden aan het programma Van Gewest tot Gewest van de NOS.

Na zijn carrière bij de NOS werkte Van der Veen als overheidsvoorlichter en programmamaker voor de regionale omroepen van Groningen en Drenthe. Als RTV Drenthe-programmamaker maakte hij in 1995 samen met provinciaal historicus Michel Gerding een serie radiodocumentaires over de bevrijding van Drenthe.

De voormalige nieuwschef radio Drenthe is nu eindredacteur van een regionaal historisch tijdschrift in Rolde en woonachtig in Nooitgedacht.



Toelichting
Wendelien Voogd

Van de klederdracht tot aan het fotografeerverbod, de ophef rond de volksgerichten en de opkomende industrialisatie: Zo’n beetje alles komt aan de orde te komen in deze caleidoscopische Van Gewest tot Gewest uit 1970. Programmamaker Egbert van der Veen voorziet de beelden van schoolmeesterachtig commentaar en in combinatie met de luchtige achtergrondmuziek doet de film denken aan een aflevering van het Polygoonjournaal.

De film is duidelijke gemaakt om er iets van te leren. Grafieken, kaarten, een camera die in vogelvlucht over het gebied vliegt, interviews met hoogwaardigheidsbekleders en experts, veel experts, leggen uit hoe het allemaal zit met Staphorst.

Ook de burgemeester mag zijn zegje doen –over dat het toch wel jammer is dat de volksgerichten zijn verdwenen- en de zilversmid komt aan het woord om te vertellen dat de klederdracht langzaam verdwijnt. Maar een ‘gewone’ Staphorster leren we in deze film niet kennen.

Van een import-Staphorster, een drukker uit Amsterdam, leren we hoe toegankelijk de Staphorsters zijn, maar dat bewijs wordt in deze film in ieder geval niet geleverd. Meer dan een glimp van veraf krijgen we niet te zien. Daarmee past deze film eigenlijk meer in een traditie van verre-volken-filmerij, die in de jaren vijftig gewoon was. Toen kwam men met een klein vliegtuigje over het oerwoud aan vliegen om met behulp van veel voice-over commentaar het thuisfront te vertellen over vreemde volken en hun exotische gebruiken.

Toch is het boeiend om naar te kijken en wie door het belerende van deze reportage heen kan kijken, kan veel leren over Staphorst en zichzelf. Theoloog Anne van der Meiden besteedt uitgebreid aandacht aan de achtergronden van het Staphorster geloof en legt voor leken helder uit hoe dat nu zit met die ‘zware’ vorm van gereformeerdheid. De kerk in Staphorst is volgens van der Meiden een uitloper van een zeer streng calvinisme, een extreme vorm van piëtisme, waarin God een strenge rechter is die bepaalt wie zal worden gered en wie verloren gaat of is.

Misschien taaie kost voor sommigen, maar wie zich realiseert dat dit geloof vroeger door grote delen van Nederland verspreid moet zijn geweest en aan de basis ligt van onze denken en gedrag, begrijpt waar die eeuwige fascinatie voor Staphorst vandaan komt: We kijken in onze eigen ziel.


 


Terug naar het overzicht

release 1 januari 1970
vorm film
lengte 47 minuten
regisseur Egbert van der Veen
producent NOS

Deel dit artikel